Wysoce zakaźna choroba bakteryjna (wywoływana przez Leptospira canicola, Leptospira icterohaemorrhagiae rzadziej przez inne serotypy - bakterie gram-ujemne, z grupy krętków), znana już od połowy XIX w., również jako gorączka polna, choroba Stuttgardzka lub choroba Weila (który opisał ją u ludzi pod koniec tegoż wieku). Jest groźną chorobą zarówno dla nieszczepionych psów oraz kotów w każdym wieku, jak i dla człowieka (także bydła domowego i koni). Może mieć przebieg bezobjawowy, ostry bądź czasami nawet gwałtowny. U zwierząt bardzo młodych, osłabionych, czy nieszczepionych w ok. 50% przypadków może mieć skutek śmiertelny, zaś przy gwałtownym przebiegu lub leczona zbyt późno jest wysoce śmiertelna (do 90%). Ponadto często wywołuje i pozostawia po sobie powikłania w postaci uszkodzenia wątroby, czy nerek.

Zakażenie następuje przez kontakt ze zwierzęciem chorym bądź przez zetknięcie z jego śliną, kałem, moczem lub krwią. Leptospiroza roznoszona jest między innymi przez myszy i szczury, które zanieczyszczają wydalinami resztki pokarmowe (bywa więc nazywana "chorobą śmietnikową"), które następnie spożywa inne zwierzę. Do zakażenia może dojść również w wodach stojących (bajorka, niewysychające kałuże, moczary, stawy, bagna, wolno płynące rzeki), a także poprzez zranienia (np. na łapach), bądź nieuszkodzone śluzówki jamy ustnej, przewodu pokarmowego lub narządów płciowych, które wejdą w kontakt z bakterią. Często odnotowuje się wzrost zachorowań w lecie, gdy jest mokro i ciepło oraz po powodziach lub intensywnych opadach (dlatego np. nie należy pozwalać psu na picie wody z kałuż i innych pozostałości).

Wiadomo, że oprócz zwierząt, u których wystąpiły objawy leptospirozy są i takie, które przeszły tę chorobę praktycznie bezobjawowo, ale wydalają zarazki leptospirozy i stanowią potencjalne źródło zakażenia dla zwierząt i ludzi. Przez długi czas sądzono, że u kotów choroba ta nie wywołuje objawów. Coraz częściej jednak odnotowuje się przypadki poważnych objawów klinicznych u tych zwierząt, zaś ok. 10% z nich to nosiciele wydalający zarazki.

Choroba może przebiegać na trzy różne sposoby:

• podostry - praktycznie bezobjawowo lub z bardzo łagodnymi objawami (zwierzę mimo to zaraża),
• ostry - z objawami opisanymi poniżej,
• nadostry (gwałtowny) - z parametrami posocznicy (sepsy), bardzo wysokim nasileniem objawów klinicznych, bardzo szybko następującym osłabieniem.

Okres inkubacji (wylęgania - czyli od chwili kontaktu z bakterią do wystąpienia pierwszych objawów) choroby to ok. 7 dni, zależy on jednak od zjadliwości bakterii i odpowiedzi immunologicznej (odporności) zainfekowanego organizmu. Początkowo występuje najczęściej zaczerwienienie spojówek, znaczne powiększenie migdałów, brak apetytu, niechęć do przyjmowania płynów. Następnie pojawiają się wymioty - treścią pokarmową i żółcią - osłabienie, gorączka (zwykle od 39,5 do 40,5^oC). W wymiocinach i kale może pojawić się krew. Mocz staje się intensywnie żółty, a następnie nabiera brunatnej barwy (białkomocz, krwinkomocz). Zwierzę szybko słabnie. Często następuje skąpomocz lub nawet zatrzymanie moczu, jak również żółtaczka (widoczna w gałkach ocznych, na śluzówkach). W tych sytuacjach śmiertelność znacznie wzrasta, a choroba może pozostawić trwałe zmiany w wątrobie i nerkach.
W niektórych przypadkach dochodzi do powikłań w postaci rozsianego krzepnięcia wewnątrznaczyniowego. Toksyczne produkty rozpadu wywołują skazy krwotoczne oraz liczne martwice. Następstwem tego może być ostre zapalenie nerek połączone z podwyższeniem związków azotowych we krwi. W niektórych przypadkach obserwowano również zapalenie wątroby o bardzo ostrym przebiegu.

Vetopedia wymienia także 3 postaci tej choroby (cytuję):

• jelitowo-żołądkowa (żółtaczkowa) – cechuje ją krótkotrwała wysoka gorączka, apatia, wymioty, biegunka (może być krwista), przekrwienie spojówek, drżenie mięśni, brązowy odcień języka, sztywność kończyn, ciemnożółte lub pomarańczowe zabarwienie moczu, żółtaczka; śmierć zwierzęcia może nastąpić po kilku dniach choroby, jednak część wraca do zdrowia;
• nerkowa (podostra) – charakterystyczne cechy to zapalenie nerek, nieprzyjemny zapach z pyska, szklisty kał, krwawe wymioty, martwica końca języka; śmiertelność zwierząt w dużej mierze zależy od właściwej opieki, okres rekonwalescencji może być bardzo długi;
• posocznicowa (nadostra) – cechuje się wysoką gorączką, silnym osłabieniem, wymiotami, wybroczynami na błonie śluzowej warg oraz na skórze, dusznościami, krwawieniem dziąseł, uszkodzeniem serca; śmierć zwierzęcia następuje w ciągu kilku godzin.

Leczenie obejmuje całkowite wyłączenie przewodu pokarmowego (najlepiej gdy nie podaje się nawet odrobiny wody), dożylne podawanie antybiotyków (w dwóch fazach, przez ok. 4 tygodnie), intensywne nawadnianie i zasilanie organizmu przez kroplówki, m.in. w celu utrzymania właściwej diurezy (działania układu moczowego) i wydalania moczu w ilości 2ml/kg m.c./h, witaminy, elektrolity.

Wraz z rozwojem szczepień zaobserwowano spadek zachorowań, jednak w tym samym czasie wzrósł odsetek zakażeń przez bakterię serotypu L. canicola, co stawia pod znakiem zapytania skuteczność szczepień (możliwość wytwarzania odporności krzyżowej), co nie oznacza, że nie należy zwierząt szczepić - sam sarotyp L. canicola może bowiem wytwarzać swoistą odporność krzyżową, natomiast pozostałe szczepy mogą jej nie wytwarzać (nastąpił jednak widoczny spadek zachorowań z ok. 25% do ok. 5%). 

Lekarze weterynarii dość ostrożnie podchodzą do szczepień nie tylko z powodu powyższych wątpliwości, ale także dlatego, iż ostatnio zanotowano wzrost częstości wstrząsów poszczepiennych u zwierząt (nie tylko przy szczepieniu leptospirozy).

Z jednej więc strony należy rozważyć konieczność podania szczepionki - np. u:

• psów pasterskich oraz psów i kotów żyjących na terenie gospodarstw wiejskich,
• wychodzących kotów,
• psów często pływających, czy uwielbiających wszelkie zbiorniki wodne (a każda kałuża to przyjaciel),
• psów myśliwskich,
• psów zabieranych na wycieczki (piesze, rowerowe),
• zwierząt mających tendencję do "zwiedzania" śmietników, zjadania resztek itp.,

u których szczepienie jest ważnym elementem ochrony, z drugiej - warto zabezpieczyć psa i kota oraz siebie na wypadek ewentualnego wstrząsu.

UWAGA: Osoby opiekujące się zwierzęciem chorym na leptospirozę powinny zachować ostrożność i ściśle przestrzegać zasad higieny! Choroba jest bardzo niebezpieczna także dla ludzi!

fShare

Tweet