(tylko do korespondencji): Szybowice 378,
48-200 Prudnik

Odsłony: 1565

Peter Singer 2015

Peter Singer jest australijskim filozofem, bioetykiem, opierającym się na podstawach utylitarystycznych[1]. Od 1999 r. zajmował stanowisko profesora bioetyki Uniwersyteckiego Centrum dla Wartości Ludzkich w Princeton University. Dodatkowo, w niepełnym wymiarze godzin od 2005 r. pełni funkcję profesora-laureata[2] na University of Melbourne.
Dwukrotnie Singer przewodniczył wydziałowi filozofii na Monash University, gdzie założył Centre for Human Bioethics (Centrum Bioetyki Humanistycznej). W 1996 roku bezskutecznie brał udział w wyborach jako kandydat Zielonych do australijskiego Senatu. W 2004 roku został uznany Australijskim Humanistą Roku przez Radę australijskich Stowarzyszeń Humanistycznych, a w 2006 roku został uznany za jednego z dziesięciu najbardziej wpływowych intelektualistów publicznych w Australii. Singer jest współfundatorem "Animals Australia" (Fundacja "Zwierzęta Australia - głos dla zwierząt") i fundatorem "The Life You Can Save" (Fundacja "Życie, które możesz uratować", pomagająca ludziom ubogim, głównie z krajów "trzeciego świata").

Peter Singer ''Life you can safe''Zajmuje się etyką, podchodząc do kwestii etycznych od strony świeckiego, utylitarnego punktu widzenia. Znany jest przede wszystkim jako autor książki "Animal Liberation" ("Wyzwolenie zwierząt" - 1975), w której argumentuje, iż normy moralne nie powinny odnosić się jedynie do ludzi, lecz do wszystkich istot, które zdolne są odczuwać cierpienie oraz opowiada się za wegetarianizmem (sam jest wegetarianinem ze znaczną przewagą weganizmu). Innym znanym jego dziełem jest "Etyka praktyczna", w której przeniósł rozważania teoretyczne na grunt praktyki, zaś jego książka jest najważniejszym podręcznikiem anglosaskiej etyki stosowanej.

W eseju: "Głód, Zamożność i Moralność", podkreśla, że m.in. poprzez nadmierną hodowlę (co poza wszystkim prowadzi do wynaturzeń i cierpienia zwierząt, którego nie można zaakceptować zarówno jeśli chodzi o sposób jak i jego rozmiary) dużo bardziej niż inne rodzaje produkcji ludzkiej wpływającą degradująco na środowisko naturalne, kraje cywilizowane odpowiadają za głód istniejący na świecie, podczas gdy nieznaczne nawet obniżenie konsumpcji pozwoliłoby wykarmić miliony ludzi. Peter Singer - wegetarianinDlatego opowiada się za koniecznością globalnej pomocy dla ubogich i głodujących, także w krajach najuboższych, wychodząc z założenia, iż cywilizowany świat odpowiada za głód światowy, a dopuszczenie do śmierci (w tym przypadku przez rosnące spożycie mięsa i konsumpcjonizm będący przyczyną problemu głodu) nie różni się w swoich rezultatach od zabijania (bezpośredniego spowodowania śmierci).

Przez większość swojej kariery preferował podejście utylitarne, ale w "Punkcie widzenia Wszechświata" (2014), opowiedział się za etycznym hedonizmem[3]. Jest to do pewnego stopnia następstwo prezentowanego przezeń stanowiska, które klasyfikuje jako "etyczne" wszelkie działania (w tym np. eutanazja, aborcja, zabijanie mocno upośledzonych niemowląt) prowadzące do dobrych skutków (np. do wyzwolenia od cierpienia, czy szczęścia).

Krytyka jego poglądów koncentruje się głównie na nie akceptowanych przez większość etyków, ale też osób zupełnie nie związanych z filozofią i etyką, poglądach Singera, stwierdzających iż aborcja, eutanazja, pozbawienie życia osób z powodu choroby nieświadomych swojego istnienia, w tym ciężko niepełnosprawnych niemowląt, jest w pewnych okolicznościach usprawiedliwione, gdyż staje się wyzwoleniem, zarówno dla samej osoby, jak i jej otoczenia.

Zwraca On jednak uwagę na bardzo ważne aspekty cierpienia. Nigdy nie jest tak, że cierpi tylko jednostka. Zawsze i w każdym przypadku cierpienie jest po obu, a bywa, że po wielu stronach. Stawia więc bardzo ważne pytanie: czyje szczęście jest ważniejsze, które cierpienie jest większe?

Oskarżany jest często o to, że jest zwolennikiem aborcji, zabijania ciężko chorych/niepełnosprawnych dzieci, czy terminalnie chorych. Zapoznając się z Jego pracami odnoszę jednak wrażenie, że to nie tak - On raczej prowokuje, wskazuje, że każda istota ma pełne prawo do szczęścia - i owo niezaprzeczalnie cierpiące dziecko, i jego cierpiąca matka, czy też cierpiący, ciężko chory człowiek z jednej strony, a z drugiej jego rodzina.Singer pokazuje paradoksy egzystencjalne, które z punktu widzenia utylitaryzmu (użyteczności) i dążenia do szczęścia wcale nie są takie łatwe do rozwiązania. Stając zaś na gruncie hedonizmu (dążenia do przyjemności i szczęścia) zwraca on uwagę - nawet gdy, a może właśnie dlatego, że sam opowiada się za takim właśnie wyborem - iż stawianie go na pierwszym miejscu prowadzi zawsze do określonych konsekwencji z jednej strony, zaś z drugiej - wskazuje, że uwolnienie od cierpienia jest dobre dla wszystkich.

W ten sposób - celowo, czy też nie - między innymi pokazuje, że etyka nie jest absolutną prawdą, nie rozwiąże za nas każdego dylematu i że musimy myśleć samodzielnie. Zmusza do zajęcia stanowiska, konfrontacji z własnym światopoglądem, przemyślenia praw przynależnych do bytu - ludzkiego i nie-ludzkiego - a w końcu być może także do zmiany postrzegania siebie i świata.

 P.S. Nie wszystkie Jego poglądy są dla nas do zaakceptowania, ale cenne w Jego pracach jest zarówno zwrócenie uwagi na powszechność cierpienia u wszystkich istot żywych, a z drugiej - to, iż Jego podejście prowokuje i zmusza wręcz każdego, kto pozna Jego prace do przemyślenia i zajęcia stanowiska: na ile dobrostan jednej istoty powinien wpływać na życie innej (np. czy matka, mająca już dwoje dzieci powinna urodzić kolejne dziecko, jeśli wiadomo, że zarówno dziecko to będzie cierpiało z powodu ciężkiej niepełnosprawności, jak i pozostałe dzieci zostaną pozbawione normalnego dzieciństwa i życia, a rodzice będą zmuszeni do wysiłku aż do śmierci - własnej lub dziecka z niepełnosprawnością).


[1] Utylitaryzm (łac. utilis – użyteczny) – postawa zwana też filozofią zdrowego rozsądku, kierunek etyki zapoczątkowany w XVIII wieku, według którego to, co jest pożyteczne, jest dobre, a miarą słuszności postępowania jest użyteczność jego skutków. Programem utylitarystów jest próba obiektywnego ustalenia zasad działań przynoszących pozytywne i negatywne efekty. Podstawowym kryterium rozróżniania działań pozytywnych i negatywnych stała się dla utylitarystów zasada użyteczności. Głosi ona, że postępowanie jest słuszne, jeśli prowadzi do uzyskania jak największej ilości szczęścia i jak najmniejszej ilości nieszczęścia, przy czym dla różnych odłamów utylitaryzmu samo pojęcie szczęścia było różnie pojmowane przez różnych przedstawicieli tego kierunku filozofii, co prowadziło często do skrajnie różnych wniosków praktycznych. Wielu utylitarystów podkreśla wagę efektów postępowania. Ich zdaniem, intencja czynu nie ma większego znaczenia etycznego – ważne jest tylko, czy daje on więcej efektów korzystnych czy szkodliwych. W potocznym znaczeniu utylitaryzm to dążenie do osiągania celów praktycznych, materialnych.

[2] Laureat-profesor - stanowisko profesorskie przyznawane za zasługi położone na gruncie danej dyscypliny naukowej; uznane w świecie najwyższe wyróżnienie profesorskie.

[3] Hedonizmem etyczny - poglądy, zgodnie z którymi ludzie powinni zmierzać do szczęścia (cudzego lub swojego), bowiem jest to "etycznie dobre".